VÜCUT KOMPOZİSYONU KAVRAMI

Vücut Analizi ile vücudu oluşturan ana bileşenlerin ölçülmesi kastedilmektedir.

Vücudu oluşturan ana bileşenler olarak su, kas, kemik, yağ gibi bir sınıfta toplanabilen ana yapıların vücut ağrılığına oranı ve ağırlıklarının tayin edilmesi amaçlanır.

Kısaca vücut analizi, kişiye ait kiloyu oluşturan yapıyı ortaya sermek ve belirlenen bu kompozisyona uygun bir kilo kontrolü programı geliştirmek amacı ile yapılır. Ana amaç; vücut yağ oranını tespit edip obezite konusunda daha net fikir sahip olmaktır. Bunun yanında vücutta olması gereken kas dokusu da önemli fikirler verir. Obezlerde kas dokusu azalıp yağ dokusu arttığı için bunu net ölçmek önem arz etmektedir. Yapılacak tedavi ve yönlendirmelerde de değişimi bilinçli bir şekilde desteklemek en iyi ölçme ve takip yöntemlerindendir.

Vücut Kompozisyonunu Belirlemek için birçok yöntem ve yol mevcuttur; tabiki kişinin şişman olup olmadığına yalnızca bakarak da karar verilebilir. Yani alışkın bir göz sadece inspeksiyonla tanı koyabilir. Ancak tanının objektif ölçütlerle kanıtlanması gereklidir. Bunun için yöntemler önce iki ana gruba ayrılır. Bu yöntemler; Doğrudan Ölçüm ve Dolaylı Ölçüm yöntemleridir.

Doğrudan ölçüm metodu

Canlı insan vücudu üzerinde uygulanması mümkün değildir, ancak kadavra üzerinde uygulanabilir. Kliniklerde yağ miktarını saptamak için uygulanan yöntemler dolaylı ölçüm yöntemleridir.

Dolaylı ölçüm metotları

İnspeksiyon

Aletsiz çıplak gözle karar verilmesi şeklinde uygulanır.

Antropometrik Ölçüm Yöntemleri

Boy ve Kilo karşılaştırmaları, Çevre ve Çap Ölçümleri, Deri Kıvrım Kalınlıklarından yola çıkılarak yapılan hesaplamalar bu grupta değerlendirilmektedir.

Under Water Tests (su altı testleri)

Uygulanması çok zor olan testlerdir. Suyun içine batırılan cisim taşırdığı su kadar ağırlık kaybeder temeline dayalı olan kaldırma kuvveti prensibine dayanır. Su içine batırılan cismin volümü taşırdığı suyun volümüne eşittir. Ancak uygulanması ve bağlı kalınması gereken birçok şart vardır. Sualtında yapılan tartım bu gruba girmektedir.

Şişe Kaldırma Kuvveti Yöntemi

Bir başka under water (su altı ) testtir. Su hacminin direkt ölçümünü içermektedir ve 4°C de yer değiştiren 1lt suyun 9.81 N’luk bir kaldırma kuvveti uyguladığı gerçeğine dayandırılır.

Densitometri

Beden yoğunluğundan beden kompozisyonunu belirlemede kullanılan yöntemlerin genel ismidir.

Potasyum 40 Yöntemin

Beden doğal olarak K 40 şeklinde gama radyasyon yayar, K 40 oranı bedendeki tüm potasyum miktarını tespit ettiğinden ve yağsız dokularda oldukça sabit potasyum miktarı bulunduğundan, bedendeki potasyum miktarının ölçülmesi, beden kompozisyonunda yardımcı olacaktır. K 40 sayımı radyoaktif sayımla belirlenir.

İzotopik Dilisyon Yöntemi

Toplam vücut suyu çeşitli izotopik dilisyon teknikleri ile ölçülebilir. En çok kullanılanları “antipyrine, tritiumoxide, deuterinoxide” dir. Tipik işlem ağız yolu ile venöz kana belirli miktarda bu maddelerden birinin verilerek bir dengeleme örneğinin alınmasını içerir.

Doku direncinden yağ oranı belirleme grubu

İnfrared yöntemi

Derinin yüzeyindeki yağ dokusunun kalınlığına giden ve geriye dönen ışığın kat ettiği zamana bakarak deri kıvrım kalınlığını ölçen yöntemdir.

Bio Elektrik Impedans Yöntemi

Çabuk, noninvasive ve pahalı olmayan bir yöntemdir. Bu yöntemde bedene düşük düzeyde elektrik akımı verilerek BIA Analizatörü tarafından impedans ölçülür. Bedenin toplam su miktarı impedans değeri ile belirlenebilir. Çünkü beden suyundaki elektrolitler iyi bir elektriksel geçirgendir. Toplam beden suyu volümü büyük ise elektrik akımı daha az dirençle karşılaşarak geçecektir.

Tüm bu yöntemler uzun çalışmalar sonucu ve yılların getirdiği tecrübeler sonucu oluşmuş olup, herbir yöntemin kendine ait kuralları ve işleyiş biçimi vardır ve “Dolaylı Ölçüm Metodu” olmaları sebebi ile tüm yöntemlerde işleyiş biçimi ve kuralları uygulanmadığı sürece hataya açık olacaklardır. Günümüzde pratikliği, kolaylığı, rahatlığı ve maliyeti açısından Bio Impedans Analiz Yöntemi daha fazla kullanılmaktadır.