Obezitenin Toplumsal Zararları

Son birkaç on yılda, obezite büyük bir küresel salgın haline gelmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD), yetişkinlerin üçte ikisinden fazlası artık fazla kilolu ve üçte biri obez olarak karşımıza çıkmaktadır. Hammond ve Levine, 2010 yılında yaptıkları çalışmada, ABD’de obezite salgınının ulusal düzeyde muhtemel ekonomik etkisini yayınlamışlardır. Bu yazımızda yazarlar tarafından Diyabet Metab Syndr Obes dergisinde 2010 yılında yayınlanan Amerika Birleşik Devletleri’nde obezitenin ekonomik etkisi makalesinden yararlanılmıştır. Bugüne kadar yapılan araştırmalar, obezite salgını ile bağlantılı en az dört ana ekonomik etki kategorisi tanımlamıştır: Bunlar; doğrudan tıbbi maliyetler, verimlilik maliyetleri, nakliye maliyetleri ve insan kaynakları maliyetleridir. Sırasıyla her bir maliyet seti hakkındaki mevcut kanıtları incelemişler ve obezitenin gelecekteki ekonomik etkileri konusundaki potansiyel eğilimler için önemli tespitlerde bulunmuşlardır.

1. Doğrudan tıbbi masraflar

Obezite salgınının en çok belirtilen ekonomik etkilerinden biri doğrudan tıbbi harcamalardır. Obezite, hipertansiyon, tip 2 diyabet, hiperkolesterolemi, koroner kalp hastalığı (KKH), felç, astım ve artrit gibi birkaç ciddi sağlık durumu için yüksek risk oluşturur. Bu nedenle, bu koşulların tanı ve tedavisinde doğrudan tıbbi harcama, artan obezite düzeyleriyle birlikte artabilir. Çeşitli çalışmalar, obezite ile ilişkili olabilecek hastalık derecesinin ve ilişkili doğrudan tıbbi maliyetlerin büyüklüğünün geriye dönük veya ileriye dönük tahminlerini göstermektedir.

Obezite ile ilişkili hastalıkların görülme sıklığı

Thompson ve arkadaşları obezite ile ilişkili beş hastalığın (hipertansiyon, hiperkolesterolemi, tip 2 diyabet, koroner kalp hastalığı ve inme riskleri) arasındaki ilişkileri dinamik bir modelle incelemiştir. Model (Ulusal Sağlık ve Beslenme Muayene Anketi veya NHANES ve Framingham Çalışması dahil), obezitenin sağlık sonuçları üzerindeki hem doğrudan hem de dolaylı etkilerini göstermektedir. Modelden elde edilen sonuçlar BMI arttıkça hastalık riskinde önemli artışlar olduğunu göstermektedir.

Obeziteye bağlı hastalıkların görülme sıklığı ile ilgili tıbbi maliyetler

Obeziteye bağlı hastalıkların görülme sıklığıyla ilişkili olarak, bu durumların tanı ve tedavisi için doğrudan tıbbi maliyetler vardır. Sayısız araştırma, bu maliyetleri, kohort çalışmaları, vaka çalışmaları, dinamik modeller, ülke çapında temsili anketler, regresyon analizleri ve simülasyon tahmini de dahil olmak üzere çeşitli yöntemler kullanarak hesaplamışlardır.

Sonuçlar obez ve fazla kilo için sağlıklı kilo grubuna göre çok daha yüksek birikmiş maliyetler göstermektedir. Obezlerin gurubu (BKİ ≥ 30), sağlıklı kilo grubundan % 36 daha yüksek ortalama yıllık sağlık bakım maliyetine sahiptir. Yüzde 105 daha yüksek reçete maliyetleri ve % 39 daha yüksek temel bakım maliyetleri bulunmuştur. Aşırı kilolu gurupta ise (BMI 25-29), sağlıklı ağırlık grubundan % 37 daha yüksek reçete maliyeti ve % 13 daha fazla birinci basamak bakım maliyeti bulunmuştur. Obezite, bu hastalıklar için ömür boyu tıbbi bakım maliyetlerini % 50 üzerinde arttırır ve ağır obezitede neredeyse iki katına çıkarabilir.

2. Verimlilik maliyetleri

Şişmanlığın doğrudan tıbbi maliyetlerine ek olarak, daha fazla sayıda dolaylı maliyet de şişmanlığın genel ekonomik etkisinin bir parçasıdır. Bunlardan verimlilik üzerindeki etkiler ampirik olarak en büyük rolü oynamaktadır. Obezitenin üretkenlik maliyetleri, çeşitli araştırmalarda, bu maliyetlerin önemli olduğu konusunda yaygın bir fikir birliği ile ancak bireysel tahminler arasında büyük farklılıklar olduğu konusunda belgelenmiştir.

Bu alandaki literatür, obezite nedeniyle toplam verimlilik kaybının analizini ve ayrıca birkaç farklı verimlilik maliyeti alt kategorisi için tahminleri içermektedir. Bu kategorilerin birçoğu, “devamsızlık” (obezite ile ilgili sağlık nedenlerinden dolayı işten yoksun olmaları nedeniyle çalışanların birinci dereceden verimlilik maliyetleri) ve “işyerinde çalışanların verimliliğinin azalması” gibi işsizlik pazarında ortaya çıkan verimlilik kaybı ile ilgilidir. Şu ana kadar analiz edilen diğer verimlilik maliyetleri kategorileri arasında: erken ölüm ve kaliteye uyarlanmış yaşam yıllarının kaybı (QALYs); yüksek sakatlık ödeneği oranları ve sağlık sigortası piyasasında refah kaybı da sayılmaktadır.

Devamsızlık

Nispi ölçüm kolaylığı nedeniyle, fazla kilo ve obezitenin devamsızlık maliyetlerini tahmin eden çalışmalar, bugüne kadarki en büyük verimlilik maliyet çalışmaları kategorisini oluşturmaktadır. Metodolojiler değişkenlik gösterse de, araştırmalar sürekli obezite ve devamsızlık oranları arasında güçlü bir ilişki bulmaktadır. Obezlerde, süreli sakatlık olarak tanımlanan bir sorun olarak sağlık durumu bozulması ile ilgili iş eksikliği, hastalık izni için ücretli izin veya hastalık nedeniyle bildirilmemiş devamsızlık sorunlarına sık karşılaşıldığı tespit edilmiştir.

Obezite ve devamsızlık arasındaki nedensel ilişkiyi tanımlamak için, genellikle demografik değişkenleri, eğitim yıllarını, gelirleri, meslekleri, sigara veya alkol tüketimini ve diğer çeşitli sağlık riskleri veya koşullarını incelemek gerekir. Çalışmalar arasında en tutarlı şekilde tespit edilen sonuç, yukarıda tartışılan değişkenleri kontrol ettikten sonra bile, obezite ve devamsızlık ölçütleri arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Durden ve arkadaşları yaptıkları çalışmada obez işçilerin ücretli izin kullanma ihtimalinin meslektaşlarına göre % 194 daha fazla olduğunu göstermişlerdir.

Devamsızlığı tartışan yazarlardan oluşan bir alt grup, obezite ve devamsızlık arasındaki sonuçlarını, tahmin edilen verimlilik kaybının maliyetini temsil eden ortalamalarından hesaplayarak yapmışlardır. Tsai ve arkadaşları sadece şişmanlığın olumsuz etkilerinden dolayı yalnızca Shell Oil Company’ye olan verimlilik kayıplarının yılda 11,2 milyon dolar olduğunu bulmuşlardır. Bu tutar, sadece devamsızlığın doğrudan üretkenlik maliyetlerini (işyerinde değilken çalışanın ödediği) içerir. Eğitim, moral veya diğer çevre etkileri üzerindeki ikincil etkileri hesaba katmamaktadır. Trogdon ve arkadaşları 3.38 milyar dolar (obez kişi başına 79 dolar) ve 6.38 milyar dolar (obez kişi başına 132 dolar) arasında şişmanlığa bağlı devamsızlık nedeniyle ülke genelinde yıllık verimlilik kayıpları tahminleri bulmuşlardır.

Verimlilik Kaybı

Obezite, obez bireylerin işyerinde bulunmaları sırasında daha az üretken olmaları durumunda verimlilik kaybına da katkıda bulunabilir. Bu, obez işçiler arasında daha yaygın olan ve üretkenliği olumsuz yönde etkileyen fiziksel ve zihinsel sağlık koşullarının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Alternatif olarak, ortak bir dış faktör, bireylerin hem obez olmalarını hem de nispeten daha az üretken olmalarını daha olası kılabilir. Burada gözden geçirilen çalışmalar, esas olarak ağır ve zayıf eylem mekanizmasından ziyade, durağan ve fırsatçılık etkisinin büyüklüğüne odaklanmaktadır.

Sakatlık

Devamsızlık ve buna ek olarak, obezite maluliyet ödemelerinde ve maluliyet sigortası primlerinde bir artışa yol açabilir. Böyle bir artış, devamsızlık durumlarının ötesinde bir verimlilik kaybını yansıtabilir.

Burkhauser ve Cawley yaptıkları analizler ile obezitenin hem kendi kendine bildirilen iş azalması, hem de Sosyal Güvenlik Engellilik Sigortası üzerindeki etkilerini incelemiştir. Çalışmada obez olmanın erkekler için 15.9 yıllık eğitim kaybına ve 6.92 puanlık sakatlık gelirine, kadınlar için 16.7 yıllık eğitim kaybına ve 5.64 puanlık sakatlık gelirine sebep olduğunu tespit etmişlerdir.

Erken ölüm

Obezite ile ilişkili diğer bir verimlilik kaybı şekli, erken ölüm veya QALY’lerde azalmadır. Fontaine ve arkadaşları tarafından yapılan bir çalışmada, 45 ve üstü BMI’si olan 20 yaşında beyaz bir erkeğin obezite nedeniyle kalan yaşam yıllarında % 22’lik bir azalma bulmuşlardır.

Sağlık Sigortası

Bazı çalışmalar, sağlık harcamalarının kamu sigortası tarafından ödenen obezite kısmını tahmin etmiştir. Araştırmacılar, bir kişi bilinçli olarak daha fazla kalori almayı ya da daha az egzersiz yapmayı tercih etmeden obez olsa bile, havuzlanmış sigortanın obezite konusunda kişilere düşen ödeme sorumluluğunu azalttığını göstermişlerdir. ABD’de obezite dışsallığından kaynaklanan ek yük büyüklüğünün kişi başına 150 ABD doları olduğu tahmin edilmektedir.

Toplam dolaylı maliyetler

Bazı makaleler, yalnızca doğrudan ve dolaylı maliyetler arasında ayrım yaparak, toplam ekonomik obezite maliyetini tahmin etmiştir. Doğrudan maliyetler kolayca hesaplanabilirken, dolaylı maliyetler erken ölümlere, daha yüksek maluliyet sigortası primlerine ve işgücü piyasası üretkenliğine odaklanır. Özellikle, çalışmada gözden geçirilen konular, şişmanlığın toplam dolaylı maliyetleri için oldukça geniş bir tahmin aralığı sunmaktadır. Ancak, çalışmaların sonuçlarının doğrudan karşılaştırılması, ölçüm tarihi, örneklemin evreni temsil edebilirliği ve ölçüm kapsamı gibi faktörler nedeniyle zordur. Bulgulardaki farklılıklar, ekonometrik özelliklerdeki veya veri kaynaklarındaki farklılıklardan ziyade, çalışmaların tasarımındaki faktörlerin bir araya gelmesinden kaynaklanıyor olabilir.

3. Ulaşım maliyetleri

Tıbbi harcama ve verimlilik üzerindeki etkisine ek olarak, obezite nakliye maliyetlerini etkileyebilir. Amerikalılar arasında vücut ağırlığındaki artış, her yıl aynı sayıda yolcu ve yolcuları taşımak için daha fazla yakıt ve potansiyel olarak daha büyük araçlara ihtiyaç duyulması anlamına geliyor. Bu doğrudan bir maliyet (yakıt üzerinde daha fazla harcama şeklinde) ve daha büyük sera gazı emisyonları şeklinde potansiyel dolaylı maliyetler üretir.

Dannenberg ve arkadaşları, ABD’li yetişkinlerde 1990’dan 2000’e kadar artan obezite düzeyleriyle ilişkili olan havayolu sektörü için bir yıllık yakıt maliyetlerinin doğrudan bir tahminini sunmuşlardır. 1990’lardan 2000 yılına yaklaşık 350 milyon galon ekstra jet yakıtı gerektirdiğini hesaplamışlardır.

Jacobson ve King, ABD’de aşırı kilolu ve obezite ile ilişkili olan ticari olmayan yolcu otoyol seyahatinin yıllık ilave yakıt tüketiminin yaklaşık bir milyar galon olduğu tahmin etmişlerdir. Mevcut ABD fiyatlarında,  yıllık 2,7 milyar dolarlık bir maliyeti temsil etmektedir.

Michaelowa ve Dransfield, obezitenin sera gazı emisyonları üzerindeki artırıcı etkisinin, daha ağır insanları taşımak için daha yüksek CO emisyon oranına, daha yüksek yakıt tüketimine, bir nüfusu beslemek için gerekenden daha fazla gıda üretimine, daha yüksek kalori alımına ve daha ağır bir popülasyon tarafından üretilen daha fazla organik atıktan kaynaklanan daha yüksek metan emisyonuna bağlı olduğunu göstermişlerdir.

4. İnsan sermayesi birikimi

Obezitenin ve fazla kilonun eğitimsel kazanım üzerindeki etkileri (hem okul eğitiminin niceliği hem de niteliği) aynı zamanda çocukluk ve ergen obezitesinin tırmanma oranları arttıkça önem kazanabilecek potansiyel bir negatif ekonomik etkiye sahiptir.

Gortmaker ve arkadaşları yüksek BMI sahibi obezlerin okul ve eğitim süresinin önemli ölçüde daha kısa olduğunu (Ortalama 3 yıl), aynı şekilde evli olma olasılıklarının daha düşük olduğunu, hane halkı gelirlerinin de daha düşük olduğunu tespit etmişlerdir.

Akademik performans ölçütleri, obezite ile eğitim kalitesi arasındaki ilişkinin tahmin edilmesini sağlayabilir ve potansiyel olarak eğitim kazanımından bağımsız olarak insan sermayesi birikimini etkiler. Çok büyük olmasa da, kadınlar arasında kilo ile sosyokültürel sermaye arasında ciddi bir negatif ilişki vardır.

Yukarıda incelenen obezitenin ekonomik etkisi üzerine yapılan araştırmalar, geniş potansiyel maliyetleri kapsamaktadır. Tablo 1’de belirlenen maliyetlerin bir kısmı özetlenmektedir. Metodoloji, kapsam ve veri kaynaklarındaki önemli farklılıklar sıklıkla incelenen çalışmalar arasında karşılaştırma yapılmasını zorlaştırır. Bununla birlikte, birçok genel yargılara varmak için önemli veriler vermektedir.

Tablo 1 Obezitenin ekonomik etkisi üzerine yapılan araştırmalardan elde edilen maliyetler

Alt kategoriler

Önemli sonuçlar ve tahmin aralığı

Göreceli maliyetler

Toplam tutar

Toplam normal olmayan miktarlar

Doğrudan tıbbi harcama

Fazla kilo için göreceli tıbbi maliyetler (normal ağırlık vs)

% 10 -% 20 daha yüksek

Obez için nispi tıbbi maliyetler (Normal kilo vs)

% 36 -% 100 daha yüksek

Çocukluk çağı obezitesinin yıllık doğrudan maliyetleri

14,3 milyar

ABD genelinde yıllık fazla kilo / obeziteye bağlı “fazla” tıbbi harcama maliyeti

86-147 milyar dolar

640 milyon dolar

Verimlilik maliyetleri

Devamsızlık

Obezite nedeniyle kaybedilen iş günleri

1,02–4,72 gün

'Devamsızlık' göreceli risk oranı

1.24–1.53 kat daha yüksek

Şişmanlıktan dolayı yıllık devamsızlığın ulusal maliyetleri

Toplamda 3.38-3.38 milyar dolar veya Obez kişi başına 79-138 dolar

Çalışan başına 57.000 Dolar

2002 yılında 8 milyar ABD Doları

Verimsizlik

Şişmanlıktan dolayı yıllık milliyetçilik maliyeti

Obezite nedeniyle nispi verimlilik kaybı

% 1.5 daha yüksek

Sakatlık

Engelli geliri desteği alma göreceli risk oranı

% 5.64–6.92 daha yüksek

Erken ölüm

Obezite nedeniyle kaybedilen yaşam yılları

Obez kişi başına 1–13 yaş

Obezite nedeniyle kaybedilen QALY'ler

2004 yılında ABD'de toplam 2.930.000 QALYs

Genel Toplam

Ulusal yıllık dolaylı obezite maliyetleri

5-66 milyar ABD Doları (1994)

Ulaşım maliyetleri

Yakıt maliyetleri

Obeziteye bağlı yıllık aşırı jet yakıtı kullanımı

742 milyon dolar (2010 ABD Doları)

350 milyon galon

Obeziteye atfedilebilen ticari olmayan yolcu otoyol araçları tarafından yıllık aşırı yakıt kullanımı

2,53 - 2,7 milyar ABD Doları (2010 ABD Doları)

938 milyon – 1 milyar galon

Ticari olmayan karayolu sektöründe, ortalama yolcu ağırlığı artışında LB başına ilave yakıt gerekir

LB başına 105 milyon ABD Doları (2010 ABD Doları)

39 milyon galon

Çevresel maliyetler

OECD çapında nakliyeden kaynaklanan CO 2emisyonları kişi başına ortalama 5kg PER ağırlığı

10 milyon Ton

İnsan sermayesi birikim maliyetleri

Tamamlanan en yüksek not

0.1-0.3 daha az not

Okuldan devamsız günler

1.2-2.1 fazla okula devam edilmeyen gün