DÜNYADA OBEZİTE SIKLIĞI VE YAYILIMI
Açık Erişim: 10 Ekim 2017 DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(17)32129-3
Dünya Sağlık Örgütü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Gurubu işbirliği (NCD Risk Faktörü İşbirliği (NCD-RisC)) ve çok geniş bir yazar kadrosu ile 1975’ten 2016’ya kadar 2416 nüfus temelli ölçüm çalışmasının toplu analizi ile 128,9 milyon çocuğun, ergenin ve yetişkinlerin vücut kitle indeksi ile kilo, aşırı kilo ve obezitenin dünya çapındaki eğilimleri araştırılmış ve 2017 yılının Ekim ayında Lancet dergisinde yayınlanmıştır.
Çocukluk ve ergenlikteki düşük kilolu olma, aşırı kilolu olma ve obezite, yaşam boyu olumsuz sağlık sonuçları ile ilişkilidir. Çalışmada dünyadaki ortalama vücut kitle indeksindeki (BKİ) eğilimler, çocuklarda ve ergenlerde obez ve kilolu olma ihtimali ve obezite eğilimleri ile yetişkinlerle karşılaştırılması amaçlanmıştır.
Çocukluk ve ergenlik döneminde kilolu, aşırı kilolu veya obez olmak, yaşam boyu olumsuz sağlık sonuçları ile ilişkilidir. Çocuklarda ve ergenlerde fazla kilonun önlenmesi ve tersine çevrilmesi, birçok nedenden ötürü de önemlidir;
İlk olarak, çocuklukta kazanılan kiloların kaybının zorluğu ve kilo kaybından sonra gereken sağlık bakım hizmetlerini elde etmenin zorluğu sebebiyle çocukluk ve ergenlikte alınan fazla kilolar, yaşam boyu fazla kilo ve şişmanlığa yol açabilir.
İkincisi, çocukluk ve ergenlikte aşırı kilolu olmak, kalp hastalığı, kas iskelet hastalıkları ve tip 2 diyabet gibi kronik bozuklukların daha erken başlaması açısından daha büyük risk içerir.
Üçüncüsü, çocukluk ve ergen obezitesinin olumsuz psikososyal sonuçları vardır ve eğitim başarılarını düşürür.
Son olarak, çocuklar ve gençler gıda pazarlamasına yetişkinlerden daha hassastır ve bu da çocukların zarar görmesi için gerekli olan obezojenik gıdalara maruz kalma riskini artırır.
Her ne kadar çocuklar ve ergenlerin kilo durumlarındaki eğilimler bireysel ülkelerde belgelenmiş olsa da, dünya çapındaki eğilimler hakkında çok az karşılaştırılabilir bilgi vardır. 1975 – 2016 yılları arasında BMI’de ortalama eğilimleri tahmin etmek ve dünyadaki tüm ülkelerin çocukları ve gençleri arasında kapsamlı bir BMI çalışması için topluma dayalı veriler toplanmıştır. Çocuk ve ergenlerde obezite ve düşük kilolu olanların yetişkin oranlarıyla karşılaştırılması için yetişkinler için güncellenmiş tahminler de yapılmıştır.
Analize 5 yaşından itibaren başlanmıştır, çünkü düşük, fazla kilolu ve obezite tanımları 5 yaşında değişmeye başlamaktadır.
Ayrıca, çocuklar bu yaş civarında okula başlarlar ve bu da beslenme ve fiziksel aktivitelerindeki değişikliklerle ilişkilidir.
5-19 yaşları arasında okul çağındaki çocuklar ve ergenler ile 20 yaş ve üzerindeki yetişkinler hakkında ayrı analizler yapılmıştır.
Çocuklar ve ergenler için zayıf, fazla kilolu ve obezite tanımında kullanılan değerler yetişkinler için olanlardan farklıdır çünkü çocukluktaki doğal büyüme, yaş, cinsiyet ve ergenlik nedeniyle değişir.
Çocuklarda ve ergenlerde obezite salgını yörüngesi yetişkinlerden farklı olabilir. Benzer şekilde, çocuklarda ve ergenlerde zayıf kilo, genellikle yörüngesini yetişkinlerinkinden ayıran okul ve toplum temelli beslenme programları yoluyla hedeflenir.
Çalışma, her ülke ve yıl için yapılan tahminlerin, kendi verilerinden, varsa ve aynı ülkedeki diğer yıllardan ve diğer ülkelerden ve özellikle aynı bölgedeki verilerden elde edilen hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Her bir ülke yılı için tahminlerin kapsamı, diğer verilerin ve diğer ülkelerden elde edilen verilerden etkilenmiş olup, ülkenin verileri olup olmadığına, verilerin örneklem büyüklüğüne, ulusal olup olmadığına, ülke içinde ve bölge içinde olmasına bağlı olarak değişmiştir. BMI’nin yaş ilişkisi, ülkeler arasında farklılık gösterebilecek doğrusal olmayan yaş paternlerine izin vermek için kübik bir spline kullanılarak modellenmiştir.
Bu özellikler, yerel ve topluluk verileri için veriye dayalı sabit etki ve rastgele etki terimlerini dahil ederek uygulanmıştır. Sabit ya da ulusal veya kitle çalışmaları ile ulusal çalışmalar arasındaki sistematik farklılıklar için düzeltilmiş etkiler oluşturulmuştur. Rastgele etkiler, ulusal verilerin benzer örneklem büyüklüğüne sahip ulusal veya topluluk verilerinden daha büyük etkiye sahip olmasını sağlamıştır. Bu model aynı zamanda BMI’deki kırsal-kentsel farklılıkları, yalnızca kırsal ve yalnızca kentsel çalışmalar için veri kaynaklı sabit etkilerin kullanımıyla açıklanmıştır.
Bölgeler ve dünya için tahminler, katılımcı ülke tahminlerinin yaş gruplarına ve cinsiyete göre nüfus ağırlıklı ortalamaları olarak hesaplanmıştır. Fazla kilolu, fazla kilolu veya obez olan çocuk, ergen ve yetişkinlerin sayısı, yaşa göre yaşa özgü prevalansı ülke, yıl ve cinsiyete göre hesaplanmıştır.
Sonuçta aşağıdaki grafikte kadınlarda cinsiyet ve bölgelere göre ortalama BKİ’ye dayalı yaşa göre standartlaştırılmış eğilimler tüm bölgelerde ve dünya ortalamasında Kadınlar arasında obezite sıklığı ve riskinin giderek arttığı görülmektedir.
Kadınlarda cinsiyet ve bölgelere göre ortalama BKİ’ye dayalı yaşa göre standartlaştırılmış eğilimler
Aynı şekilde erkekler arasında da cinsiyet ve bölgelere göre ortalama BKİ’ye dayalı yaşa göre standartlaştırılmış eğilimler tüm bölgelerde ve dünya ortalamasında obezite sıklığı ve riskinin giderek arttığı görülmektedir.
Erkeklerde cinsiyet ve bölgelere göre ortalama BKİ’ye dayalı yaşa göre standartlaştırılmış eğilimler
Aşağıdaki grafikte 2016 yılında çocuklarda ve ergenlerde cinsiyet ve ülke tarafından orta ve şiddetli kilonun yaşa göre standartlaştırılmış ortalama BKİ değerleri görülmektedir.
Aşağıdaki grafikte de 1975 ve 2016’da çocuklarda yaşa standartlaştırılmış ortalama BKİ değerlerinin nasıl bir yükseliş halinde olduklarını kanıtlamaktadır.
